Thực trạng công nghiệp ô tô

Tại hội thảo "Công nghiệp ô tô và cơ hội phát triển mạng lưới sản xuất tại Việt Nam" diễn ra ngày 12/10 mới đây, Cục Công nghiệp (Bộ Công Thương) phần nào phác họa rõ hơn bức tranh ngành công nghiệp ô tô trong nước. Theo đó tính đến hết năm 2016, có 173 doanh nghiệp sản xuất lắp ráp ô tô, trong đó sẩn xuất xe từ linh kiện rời là 56 doanh nghiệp, sản xuất từ xe cơ sở là 117 doanh nghiệp. Tổng công suất xe lắp ráp thiết kế khaongr 500.000 xe/năm trong đó doanh nghiệp nội địa chiếm 53%, phần còn lại thuộc về các doanh ngiệp có vốn đầu tư nước ngoài.

Về khả năng đáp ứng nhu cầu và tỷ lệ nội địa hóa: Với xe tải đến 7 tẩn tương ứng là 70% và 20%; với xe khách từ 10 chỗ tương ứng 90% và 45-55%. Tuy nhiên với xe cá nhân đến 9 chỗ mục tiêu nội địa hóa vào fnawm 2005 là 40% nhuwgn hiện chỉ đạt bình quân 7-10% thậm chí sản phẩm nội địa hóa chỉ là săm, lốp ô tô, ghế ngồi, gương, kính,…trong khi với Thái Lan là 80%.

Về thực tế sản xuất: Theo lãnh đạo cục Công nghiệp, hiện năng lực ngành ô tô Việt Nam phần lớn mới ở mức độ lắp ráp đơn giản, dây chuyền sản xuất chủ yếu chỉ gồm 4 công đoạn chính là hàn, sơn, lắp ráp, kiểm tra.

Về giá: Giá xe Việt Nam hiện vẫn cao gấp 2 lần so với các nước trong khu vực Thái Lan, Indonesia, lớn hơn nhiều những nước có ngành công nghiệp ô tô phát triển như Mỹ, Nhật Bản.

Về chất lượng: Lãnh đạo Cục công nghiệp cho biết chất lượng xe lắp ráp, sản xuất trong nước mặc dù đã cải thiện nhưng vẫn không bằng xe nhập khẩu.

Về hợp tác: Các doanh nghiệp nội địa vẫn chưa tạo được sự hợp tác, liên kết và chuyên môn hoá giữa sản xuất-lắp ráp ô tô và sản xuất phụ tùng linh kiện. Thậm chí là chưa hình thành được hệ thống các nhà cung cấp nguyên vật liệu và sản xuất linh kiện quy mô lớn. 

Về chi phí sản xuất: Đại diện Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam cho rằng do quy mô nhỏ, sản lượng thấp nên chi phí sản xuất tại Việt Nam cao hơn các nước trong khu vực đồng thời các nhà sản xuất phải nhập khẩu hầu hết các linh kiện CKD để sản xuất ô tô (70-80%).

Cần triển khai đồng bộ 8 giải pháp

Theo thứ trưởng Bộ công thương Đỗ Thắng Hải, ngành công nghiệp ô tô tuy còn nhiều hạn chế nhưng cũng còn nhiều tiềm năng phát triển. Các chuyên gia kinh tế dự báo rằng đến năm 2020, mức thu nhập bình quân đầu người của Việt Nam sẽ đạt 3.000 USD và thời kỳ bùng nổ nhu cầu xe hơi sẽ diễn ra ngay sau đó. Nhu cầu thị trường đến năm 2025 có thể trên 600.000 xe/năm. Nếu ngành ô tô nội địa đáp ứng được nhu cầu thì năm 2025 có thể giảm từ 3-7 tỷ USD kim ngạch nhập khẩu, đến năm 2030 sẽ khoảng 5-12 tỷ USD.

Lãnh đạo Bộ công thương chỉ ra 8 giải pháp cần thực hiện đồng bộ để phát triển ngành công nghiệp ô tô trong nước bao gồm:

Một là, cần tạo dựng thị trường đủ lớn cho các nhà sản xuất ô tô trong nước bằng cách có biện pháp bảo đảm sự phát triển minh bạch, lành mạnh của thị trường ô tô trong nước thông qua các hàng rào kỹ thuật, các biện pháp chống gian lận thương mại.

Hai là, tập trung hỗ trợ có mục tiêu, nâng cao năng lực sản xuất và khả năng cạnh tranh của các doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp ô tô trong nước với một số các sản phẩm ô tô chủ lực, có dung lượng thị trường tốt và có khả năng cạnh tranh với sản phẩm nước khác trong khu vực.

Ba là, điều chỉnh thuế suất nhập khẩu linh kiện và phụ tùng phù hợp theo cam kết đã ký.

Bốn là, áp dụng mức thuế tiêu thụ đặc biệt phù hợp với xe có tỉ lệ hàm lượng giá trị gia tăng tạo ra trong nước cao.

Năm là, sớm ban hành Nghị định quy định điều kiện sản xuất, lắp ráp, nhập khẩu và kinh doanh dịch vụ bảo hành, bảo dưỡng ô tô nhằm quy định điều kiện cụ thể về ngành nghề sản xuất, lắp ráp, nhập khẩu tô tô và điều kiện kinh doanh dịch vụ bảo hành, bảo dưỡng ô tô qua đó đảm bảo thị trường ô tô phát triển bền vững, minh bạch.

Sáu là, nghiên cứu, áp dụng biện pháp tự vệ thương mại khi ô tô nguyên chiếc nhập khẩu gia tăng đột biến và ảnh hưởng đáng kể đến sản xuất trong nước phù hợp cam kết quốc tế.

Bảy là, đẩy mạnh phát triển công nghiệp hỗ trợ qua đó tăng tỉ lệ nội địa hoá của ngành công nghiệp ô tô Việt Nam.

Tám là, nghiên cứu, kêu gọi khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư các dự án xe điện có quy mô lớn tại Việt Nam, hướng tới thị trường trong nước và xuất khẩu.